Urla bundan 20 yıl evvel yalnızca İzmirlilerin bildiği sessiz sakin bir kıyı kasabasıydı.
Bugün dünyanın dört bir yanından gurmeleri ağırlayan bir gastronomi başşehri.
Öyle ki Michelin’in 2024 seçkisine İstanbul ve Bodrum’dan ikişer restoran, Urla’dan ise üç farklı restoran girdi.
OD Urla, Teruar Urla ve Vino Locale rehberde birer Michelin yıldızı aldı.
Prestijli restoran rehberi Michelin, 1900’lardan beri dünyanın en yeterli restoranlarını seçiyor.
Bir yıldız, kendi kategorisinde en uygunlardan biri olduğu manasına geliyor. Rehberdeki en yüksek düzey üç yıldız.
Urla’da konuştuğumuz yerli halk ve restoran sahipleri ise bu duruma şaşırmıyor, ilçedeki dönüşüm bir müddettir sessiz fakat derinden devam ediyor.
Diğer yandan bugünkü gastronomik zenginliğin bölgenin yüzyıllar öncesine uzanan bağcılık geleneğinin bir uzantısı olduğu anlaşılıyor.
‘BURASI OLMAK ZORUNDA’
Michelin rehberinin Türkiye restoranlarını birinci sefer değerlendirdiği 2023 seçkisinde İstanbul’dan bir restoran iki yıldıza, dört restoran ise birer yıldıza layık görülmüştü.
Tarihinde ikinci sefer Türkiye’den restoranları değerlendirdiği 2024 seçkisinde ise Urla’dan OD Urla, Teruar Urla ve Vino Locale birer Michelin yıldızı aldı.
Urla’da açılan birinci şef restoranlarından biri Vino Locale.
Vino Locale’nin 2018’e dayanan öyküsü de şarap bağlarından geçiyor.
Şef Ozan Kumbasar ve İzmirli eşi Seray Kumbasar, restoran açmayı düşündükleri devirde Urla’daki şarap bağlarını ziyaret etmeye geliyorlar.
Ozan Kumbasar, “Burası olmak zorunda dedik” diyor.
“Çünkü çok bereketli topraklar, sağlı sollu enginar ve bamya tarlaları, küçük zerzevat ve meyve seraları. Domatesi, patlıcanı fışkırıyor. Sonu denizde noktalanıyor, çok güzel deniz mahsulleri var.”
‘ŞARAP SACAYAĞIDIR’
Çift, Kuşçular köyünde bir salatalık tarlasına, eski Rum konutlarından esinlenen bir bina inşa ederek restoranlarını açıyor.
O günleri “Bizden evvel burada bu türlü bir restoran açılmamıştı, gerçek bir köydü. ‘Buraya kim gelir, neden bu türlü bir yatırım yapıyorsunuz’ dediler” diyerek hatırlıyorlar.
Restoranın açılmasının akabinde şarap uzmanlığı eğitimi alan Seray Kumbasar, “Biz Ozan’la daima diyoruz, şarap varsa bir yerde, o illa ki sacayağıdır, gastronomiden anlayan insan ziyaret eder bağları” diyor.
Vino Locale’ye bir Michelin yıldızını getiren merasimde Seray Kumbasar da Michelin Sommelier 2024 mükafatını aldı.
Şarap uzmanları “sommelier” olarak anılıyor.
Michelin, mükafatı şeflerle işbirliği yaparak gastronomik tecrübesi zenginleştiren şarap uzmanlarına veriyor.
ANTİK ÇAĞLARA UZANAN ŞARAP ÜRETİMİ
Urla’da şarap üretimi antik çağlara kadar uzanıyor.
Geçmişi MÖ 4.000 yılına dayanan Klazomenai antik kentinin kazılarında bulunan amforalar (antik testi), burada şarap üretimi ve ticareti yapıldığına işaret ediyor.
Urla bağ yolundaki şarap meskenlerinden USCA’nın kurucusu Serpil Şener, “Burada binlerce yıldır şarap üretimi yapılıyor. Bu bir miras” diyor.
Mübadeleden sonra şarapçılığı bilen Rumlar bölgeyi terk ettiği için Urla’da bağcılık sekteye uğramış.
Balkanlar’dan bölgeye yerleştirilen Türkler ise bağları sökerek tütün üzere eserler ekmiş.
Bölgede tek tük bağlar kalsa da şarapçılığın tekrar kalkınmasının önünü Bilge Bengisu ve Reha Öğünlü çiftinin açtığı söyleniyor.
URLA BAĞ YOLU 2013’TE TESCİL EDİLDİ
ABD’de yaşayan Öğünlü çifti, şaraphane açma hayallerini gerçekleştirmek için 2002 yılında Urla’ya yerleşti ve 2005 yılında Urlice şarap konutunu kurdu.
Urlice’ye diğer şarap konutları de katılınca Urla’da bağcılık tekrar canlandı.
Bölgedeki şarap turizmini canlandırmak ve markalaştırmak için 2013 yılında da Urla Bağ Yolu tescil edildi.
Böylece İstanbul’un keşmekeşinden kaçmak ya da üreticiye ve denize yakın olmak isteyen şefler için Urla alımlı bir alternatif haline geldi.
Urla Bağ Yolu’nda 2007 yılında USCA Şarapçılık’ı kuran Serpil Şener, “Bir bölgede düzgün şarap varsa bunu uygun yemekle sunmak zorundasınız” diyor.
Yemek ve şarap müellifi Mustafa Temimhan da bu tespiti doğruluyor.
Temimhan, Urla’daki şarapçıların uluslarararası kalitede üretim yaptığını, bunun da genel olarak şarapların ve yemeklerin kalitesini yükselttiğini vurguluyor.
İYİ MATERYALE YAKIN OLMAK
Urla’daki pek çok şef ya çiftçilerle yakın işbirliği kuruyor ya da bahçelerinde kendi üretimlerini gerçekleştiriyor.
Ayrıca mutfaklarında sürdürülebilir siyasetlere öncelik veriyorlar.
Bu yaklaşımları, Michelin yıldızı almalarının en kıymetli sebepleri ortasında gösteriliyor.
Yıldızlı restoranlardan olan Teruar Urla, zeytin ağaçlarıyla bezeli bir bahçeye kurulmuş.
Teruar Urla’nın İzmirli şefi Osman Serdaroğlu, İtalya’da saygın restoranlarda eğitim aldıktan sonra kendi restoranını açmak için Urla’yı seçmiş.
“İyi materyale yakın olmak bu işin kilit noktası. İtalya’da en çok, malzemeyi anlamayı, hissetmeyi ve üreticiyle teması öğrendim. O yüzden Urla benim için gerçek yerdi” diyor.
Biber, domates, erik, fesleğen üzere çok sayıda eser Teruar Urla’nın bahçesinde yetişiyor.
Serdaroğlu ayrıyeten her gün restorana kaç konuk gelecekse çiftçiden o ölçüde eser satın alarak mutfağında sıfır atık prensibiyle hareket ediyor.
KİREÇLİ TOPRAK ÜZÜM VE İNCİRİ DE BESLİYOR
Konuştuğumuz şefler, Urla’yı neden seçtiklerini anlatırken verimli topraklara bilhassa vurgu yapıyor.
Serdaroğlu bunda, Urla yarımadasının iki taraftan da rüzgar almasının ve toprağının kireçli olmasının rolü olduğunu vurguluyor:
“Bu coğrafyanın kireçli bir toprağı var. Bu aslında mineralli bir toprak; zeytin, üzüm ve incir bunu çok seviyor. Zira kökler derinlere indikçe daha farklı minerallere ulaşıyor ve bu da lezzete yansıyor.”
Teruar Urla’nın şefi Serdaroğlu, “Burada hala enginarını, bamyasını, kavununu, domatesini, üzümünü, zeytinini eken, çiftçilik yapanlar var. Bunlar benim mutfağımın temel taşları” diyor.
İLÇENİN NÜFUSU YÜZDE 38 ARTTI
TÜİK’in 2023 yılı bilgilerine nazaran Urla’nın nüfusu yüzde 38’lik bir artışla 78 bine yaklaştı.
Bu sayı Bağ Yolu tescil edilmeden evvel, 2012 yılında 46 bindi.
Bunda pandeminin ve daha sakin bir hayat hasretinin tesiri olduğu düşünülüyor.
USCA Şarapçılık’tan Serpil Şener, Urla’daki hayat ile ilgili, “İnsanların kentten kaçıp gelebilecekleri harikulade bir kırsal ömür örneği sunduk” diyor.
Urla’nın ilk kite okulu Urla Surf House’ı 2015 yılında kuran Pınar Başoğlu, Urla’nın Çeşme üzere beldelerden daha farklı bir dönüşüm yaşamasından şad.
Başoğlu, “Alaçatı’nın değişimini de hatırlıyorum, orası lüksleşti, spor bir kenara atıldı. Urla hoş gelişiyor bence, sosyokültürel manada daha eğitimli beşerler göç etmeye başladı” yorumunu yapıyor.
Başoğlu, Urla’nın gastronomi ve şarabı merkeze alarak gelişmesinin, kite sporu için gelen yabancı turistin de ilgisini çektiğini vurguluyor.
ERCAN KESAL: LOKAL İDARELER DAHA PLANLI ÇALIŞMALI
İlçeye yerleşenlerden biri de ünlü oyuncu ve müellif Ercan Kesal.
Kendisine İstanbul ve Urla ortasında bir hayat kuran Kesal, Urla’daki dönüşüme Urla Dam ismindeki kültür ve sanat merkezini açarak katkı sağladı.
2023 yılında açılan merkezde fotoğraf ve heykel stantlarının yanı sıra şiir dinletileri, sinema gösterimleri ve çeşitli sanat atölyeleri de yapılıyor.
Ancak, Kesal Urla’nın artan ilgiye hazır olup olmadığından emin değil.
Kesal, “Bu kavuşmanın sağlıklı olabilmesi için altyapı manasında lokal idarelerin daha planlı ve konforlu çalışmalar içerisinde olması şart” diyor.
Kesal’a nazaran Urla’nın en büyük şanssızlığı son lokal seçimlere kadar kayyumla yönetilmesi oldu.
2019 yılında CHP’li Urla Belediye Başkanı İbrahim Burak Oğuz’un vazifeden alınmasının akabinde ilçeyi kayyum yönetmişti.
2024’teki lokal seçimlerde CHP’li aday Selçuk Balkan lider seçildi.
‘BOLLUK VE RAHMET AZALIYOR’
Urla’ya artan ilgi beraberinde yapılaşmayı da getiriyor.
İzmir Ticaret Odası, Urla’daki altyapı sıkıntılarını çözmek için mahallî kaynakların yetmediğini vurgulayarak bilhassa pandemiyle birlikte elektrik, su üzere kesintilerin daha çok yaşandığı ihtarında bulunmuştu.
“Bu madalyonun öbür yüzü” diyen USCA’dan Serpil Şener, devam eden inşaatlar nedeniyle “maalesef tarım alanlarını kaybetmeye başlıyoruz” ikazında bulunuyor.
Bunda yüksek besin enflasyonu ve tarım siyasetlerindeki meselelerin yanı sıra iklim değişikliğinin de rol oynadığı yorumu yapılıyor.
“Bolluk ve rahmet git gide azalıyor” diyen Şef Serdaroğlu ise susuz tarım üzere tahlillerle bu meseleleri aşmaya çalışacaklarını anlatıyor.
Seray Kumbasar da telaşlı. “Biz, burası bakir kalsın ve tarım alanları korunsun istiyoruz, zira sürdürülebilirlik olmazsa, âlâ materyal yoksa, biz de yokuz” diyor.